Lúc những hành giả sơ cơ làm quen với thiền định, người ta thường đặt ra câu hỏi điển hình rằng: “Tôi phải làm gì để thiền cho đúng?” Thông qua những lời chỉ dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, vị thiền sư không đưa ra những định nghĩa giáo điều khó hiểu, mà tập trung vào một hướng dẫn vô cùng gần gũi: hãy quan sát những gì đang xảy ra nơi thân và tâm, ngay trong giây phút này.
Trong hệ thống Ngài Mahasi cho người mới, thiền định không nhằm mục đích truy cầu cảm giác bình an hay sự im lìm đặc biệt. Thiền là học cách thấy rõ. Khi thân chuyển động, biết có chuyển động. Lúc ý nghĩ khởi lên, cần nhận rõ trạng thái tư duy. Nếu có sự không thoải mái phát sinh, cần nhận diện nó rõ ràng. Sự tỉnh giác này là yếu tố căn bản để hình thành tuệ giác.
Bậc Thầy Mahāsi luôn dắt dẫn hành giả mới đi từ những tiền đề giản đơn nhất. Hơi thở, cụ thể là sự phồng và xẹp của bụng, được ưu tiên làm đề mục căn bản do tính chất luôn hữu hình và dễ quán sát. Khi sự ghi nhận “phồng, xẹp” được nối tiếp không gián đoạn, tâm dần dần bớt tán loạn và trở nên sáng hơn. Dù tâm có xao lãng, chỉ việc ghi chú “nghĩ” và nhẹ nhàng tái tập trung. Không nên nảy sinh tâm lý tự ti hay cố công lý giải.
Dựa trên tinh thần của phần lớn Ngài Mahasi bài giảng, vị thiền sư khẳng định yếu tố then chốt không phải là độ dài của thời khóa, mà là mức độ hiện diện của sự tỉnh giác. Một vài khoảnh khắc tu tập chuẩn xác vẫn quý hơn nhiều tiếng đồng hồ mê mờ. Vì vậy, người mới không nên ép mình quá mức, mà hãy chú trọng vào việc duy trì thói quen và sự bền lòng.
Một điểm rất đặc biệt trong phương pháp của Ngài Mahasi cho người mới nằm ở việc không khu biệt sự tu tập trong tư thế tọa thiền. Dù là đi, đứng hay nằm, hành giả đều phải duy trì sự hay biết rõ rệt. Thậm chí trong các hoạt động đời thường như ăn uống, làm việc nhà hay giao tiếp, nếu có chánh niệm, đó vẫn là thiền. Bằng cách này, thiền sinh sẽ từng bước làm quen với lối sống tỉnh giác ngay trong sinh hoạt.
Bằng cách làm theo đúng tôn chỉ trong Ngài Mahasi bài giảng, người tu tập sẽ bắt đầu thấu hiểu một đạo lý căn bản: vạn pháp đều có sự sinh khởi và hoại diệt. Cảm giác không ở mãi, suy nghĩ không ở mãi, cảm xúc cũng không ở mãi. Cái thấy này không dựa trên nền tảng lý thuyết mà dựa trên thực chứng cá nhân. Nó góp phần làm tiêu tan sự clinging và những thói quen phản ứng của more info tâm ý.
Với những ai mới bắt đầu, lộ trình Ngài Mahasi cho người mới gợi mở là một hành trình đáng tin cậy và trung thực. Đừng vội vã tin tưởng, cũng đừng nôn nóng chờ đợi thành tựu. Cốt lõi là ở sự thực hành chuẩn mực, quán sát liên tục và để trí tuệ tự động thăng tiến. Đó là tinh thần cốt lõi trong những bài giảng giản dị mà sâu sắc của Ngài Mahāsi.